کیهان در ستون یادداشت خودبه قلم مهدی محمدی نوشت: تحولات رخ داده در فاصله 10 روزه 16 تا 27 آذر 88، يك نماي فشرده اما بسيار دقيق از سرنوشت و آينده جريان فتنه در ايران به دست مي دهد. روز 16 آذر به گفته سران فتنه بنا بود جبران آبروريزي 13 آبان باشد -و به همين دليل آنرا ايستگاه آخر خواندند- اما خود به آبرو ريزي بزرگتري تبديل شد. جامعه دانشگاهي كه اصلاح طلبان ساده دلانه آن را ملك طلق خود مي دانستند، در آن روز خود را تقريبا به طور كامل از پروژه هاي جريان فتنه كنار كشيد. مهم تر از آن، طبقه متوسط شهري در تهران هم هيچ انگيزه اي براي پيوستن به آشوبگراني كه در يكي دو دانشگاه تهران تجمع كرده بودند از خود نشان نداد در حالي كه سران فتنه تصور مي كردند قادر خواهند بود از طريق كاتاليزوري به نام دانشگاه، شبكه هاي اجتماعي ساخته شده توسط سرويس هاي اطلاعاتي غربي در ميان طبقه متوسط را هم فعال كرده و يك آشوب شهري جديد در تهران بوجود بياورند.

ميرحسين موسوي -كه اين روزها ديگر در حال نزديك شدن به پايان كار است- در بيانيه روز 15 آذر خود، گويي حدس زده باشد كه احتمال بي اعتنايي مردم به فراخوان فتنه گران در 16 آذر وجود دارد، روزهاي 17 و 18 آذر را هم به عنوان جايگزيني براي آن مشخص كرده بود. اين دو روز احتمالا بايد جزو سخت ترين روزهاي بعد از انتخابات براي فتنه گران بوده باشد. اهانت به امام توسط هوادارن موسوي در روز 16 آذر موجي از خشم و اعتراض انقلابي درون و بيرون دانشگاه عليه سران فتنه بوجود آورد كه اثرات آن اكنون كل معادلات سياسي كشور را جابجا كرده است. بر مبناي برخي شواهد، اتاق فكر جريان فتنه كه در لندن و واشينگتن مرتبا تشكيل جلسه مي دهد، تصور مي كرد جسارت به امام درون دانشگاه با شكستن خط قرمزهاي 30 ساله نظام، عرصه هاي جديدي براي فعاليت پيش روي سبزها در ايران خواهد گشود و به همين دليل هم بود كه تصاوير اين اهانت را با ولع از شبكه هاي خبري خود پخش مي كرد. اما دقيقا به اين دليل كه سرويس هاي غربي مثل دوستان داخلي شان، هيچ محاسبه درستي از ميزان ارادت مردم ايران به امام و خلف او نداشتند، اين به اصطلاح «پروژه» تبديل به موجي بزرگ شد و به جانب طراحان آن بازگشت. مردم ايران اكنون يك هفته است كه در اعتراض به اين اهانت بزرگ از پاي ننشسته اند. ديروز و در آخرين پرده از اين خشم مقدس، مردم مومن در سراسر ايران خواستار محاكمه و مجازات سران فتنه شدند در حالي كه هيچ نشاني از فتنه گران نه در خيابان هاي تهران و نه در هيچ شهر ديگري از شهرهاي كشور نبود. فرداي روز 16 آذر نوشتيم كه سوت پايان در ايستگاه آخر به صدا درآمده است، حالا پس از 10 روز مي توان گفت كه همه چيز تمام شده و دانشگاه كه بنا بود فتنه سبز را احيا كند، آن را يكباره و به سرعت دفن كرده است.

كل ماجراهاي پس از انتخابات رياست جمهوري، از خرداد ماه به اين سو را به يك معنا، از منظر تغييرات نمودار سرمايه اجتماعي اصلاح طلبان مي توان بازسازي كرد. پيش از انتخابات مهم ترين عاملي كه سران جريان اصلاحات را به سمت راديكاليسم سوق داد و باعث شد در يك ماه آخر كليت نظام را به جاي دولت آماج حملات خود قرار دهند، اين بود كه تصور مي كردند يك لشگر بزرگ از طبقه متوسط شهري در تهران و سراسر كشور پشت آنها ايستاده است. اين براي اصلاح طلبان كه در دو سال آخر حضور در دولت (1384-1382) حسرت جمع شدن فقط چند صد نفر در حمايت از خود را مي خوردند، يك صحنه رويايي بود. فراخواني اين سرمايه اجتماعي به خيابان و به راه اندازي آشوب هاي شهري از بيش از دو ماه قبل از انتخابات علاوه بر اينكه تمريني بود براي آشوب هاي بعد از انتخابات، عمدتا به اين دليل انجام شد كه اصلاح طلبان مي خواستند گزينه «تسليم يا آشوب» را پيش روي نظام بگذارند و از آن بخواهند كه از ميان آنها يكي را انتخاب كند. برخي از سران اين جريان -كه امروز ارتباطات آنها با طراحان كودتاهاي مخملي در خارج از ايران محرز شده است- همان مقطع مي گفتند كه چه ببازند و چه ببرند به حضور خياباني نياز دارند. اگر انتخابات را بردند با كشاندن مردم به خيابان قادر خواهند بود امتيازهاي بزرگ از نظام مطالبه كنند و بلافاصله سراغ ايجاد تغيير شكل در ساختار نظام به آن روشي كه در جزوه تاملات راهبردي حزب مشاركت شرح داده شده بروند. و اگر انتخابات را باختند، با طرح مسئله تقلب، سرمايه راي خود را به سرمايه آشوب تبديل كنند و نظام را وادار سازند كه يا در مقابل خواست غيرقانوني آنها تسليم شود يا ريسك فرو رفتن كشور در گرداب آشوب هايي مزمن و طولاني مدت را بپذيرد.

اين سناريو پس از انتخابات مو به مو اجرا شد اما در حين اجرا به مشكلاتي برخورد كه پيش تر پيش بيني نشده بود. در يك تحليل بسيار فشرده سرمايه اجتماعي جريان اصلاح طلب پس از انتخابات دچار 5 بحران اساسي شد كه در نتيجه اين بحران ها اولا سرمايه اجتماعي موجود در سبد راي اين جريان به شدت كاهش يافت، ثانيا درصد بسيار كوچكي از سرمايه راي موسوي به عنوان سرمايه آشوب وارد خيابان شد و ثالثا سرمايه آشوب اين جريان نيز به سرعت از حالت خود جوش وخود انگيخته خارج شد و به سمت وضعيت هاي سازمان يافته ميل كرد. نتيجه اين حركت از وضعيت خود جوش به سمت وضعيت سازمان يافته اين بود كه شبكه هاي ساخته شده توسط سرويس هاي اطلاعاتي دشمن كه از حيث تعداد بسيار كم شمار ولي از جهت الگوي رفتار به شدت راديكال هستند، تحركات خياباني اين جريان را تحت سلطه خود درآوردند و ماجرا به اهانتي شبيه آنچه در 16 آذر ديديم ختم شد.

بحران هاي تغيير دهنده وضعيت سرمايه اجتماعي اصلاح طلبان در ميان طبقه متوسط شهري را مي توان به اين شكل خلاصه كرد. 1-طبقه متوسط جامعه ايران خيلي زود و بلكه در همان يكي دو ماه بعد از انتخابات فهميد كه موسوي در مورد انقلابي، خط امامي و قانونگرا بودن خود دروغ مي گويد و اساسا اعتقادي به اين مفاهيم ندارد. اين وضعيت بحراني را بوجودآورد كه بايد آن را «بحران ايدئولوژي و اعتبار» ناميد. 2- اين بخش از جامعه ايراني در زماني بين 4 تا 5 ماه دريافت كه كل داستان تقلب در انتخابات رياست جمهوري هم دروغي بيش نيست و نظام راي موسوي را چنان كه بوده خوانده است. اين وضعيت بوجود آورنده پديده اي است كه مي توان آن را «بحران آگاهي» خواند. 3- آن بخش از سرمايه راي موسوي در تهران كه چند باري حضور در خيابان را تجربه كرده بود به سرعت دريافت نظام مستحكم تر از آن است كه بتوان با اين روش ها از آن امتيازي گرفت و اين درك و دريافت وضعيتي را بوجود آورد كه مي توان آن را «بحران نتيجه» خواند به اين معنا كه ديگر كمتر كسي باقي مانده بود كه به نتيجه بخش بودن اين حركات اميدي داشته باشد. 4- پس از گرايش تحركات خياباني به سمت آشوب، برخورد قاطع نظام با آشوبگران در چند مرحله، به بروز «بحران اراده» در ميان آنها منجر شد 5- و نهايتا پس از چند ماه فتنه گري با تمام توان، حاميان جريان فتنه درون حكومت به ناتواني خود در تاثيرگذاري بر اراده سطوح بالاي نظام پي بردند و همين باعث شد برخي از آنها منفعل شوند و برخي ديگر نغمه آشتي و سازش سر دهند. بوجود آمدن اين وضعيت در بين حاميان حكومتي جريان فتنه، در ميان آشوبگران كف خيابان كه همواره به نزاع درون حكومت دل بسته و از آن تغذيه مي كردند، بحراني بوجود آورد كه بايد آن را «بحران تكيه گاه» ناميد. از اين 5 بحران دو بحران اول بيشتر روي سرمايه راي اصلاح طلبان اثر كرده و علاوه بر ايجاد ريزش در آن، مانع تبديل شدن آن به سرمايه آشوب شده است و 3 بحران بعدي هم در تضعيف جنبه خودانگيخته سرمايه آشوب فتنه گران و همچنين مرگ بخش سازمان يافته آن موثر بوده است.

نتيجه اين تحليل به عيني ترين شكل ممكن خود را در روز جمعه نشان داد. پس از 16 آذر و زماني كه مردم تهران و ديگر شهرهاي بزرگ از كنار همه جزع و فزع فتنه گران بي تفاوت گذشتند اين نگراني در بين سران فتنه بوجود آمد كه ته مانده هاي سرمايه اجتماعي آنها هم در حال از دست رفتن است و جز مشتي آشوبگر كسي براي آنها نمانده است. در حالي كه خروش انقلابي مردم در 10 روز گذشته هر روز بيشتر از روز قبل اين موضوع را مسجل مي كرد، علامت بزرگ «دفن شدن فتنه سبز اموي» روز جمعه پديدار شد. در حالي كه اصلاح طلبان پس از 22 خرداد همواره تلاش كرده اند از هر فرصتي و از جمله فرصت تجمعات انقلابي مورد حمايت نظام براي حضور در خيابان و عرض اندام استفاده كنند، در تظاهرات روز جمعه هيچ نشاني از آشوبگران ديده نشد و براي اولين بار از 22 خرداد 88 سران فتنه به اين نتيجه رسيدند كه مطلقا نبايد ريسك دعوت از هوادارانشان براي ايجاد تجمع موازي در كنار تظاهرات مردمي عليه اهانت كنندگان به امام را بپذيرند. اگرچه مجمع روحانيون مبارز به عنوان اتاق فكر داخلي جريان فتنه به همراه موسوي ادعا كرده اند كه در صدد دريافت مجوز براي برگزاري يك راه پيمايي مستقل هستند ولي ناگفته پيداست كه اين چيزي بيش از يك توجيه خنك و خنده دار نيست. احتمالا همه چيز به اين بر مي گردد كه فتنه گران پيام روزهاي 16 تا 27 آذر را تا حدودي دريافت كرده و فهميده اند كه ديگر كسي از مردم پاي كار آنها نيست و الا در چند ماه گذشته ديده ايم تا زماني كه مي دانستند هنوز كسي به حمايت از آنها به خيابان خواهد آمد، هرگز به فكر مجوز گرفتن و تجمع مستقل برپا كردن نيفتادند!

بزرگي مي گفت اين هنوز آغاز معجزات محرم است. منتظر بسي بيش از اينها بايد بود.